Türkiye’de Evlat Edinmenin Yasal Hukuki Dayanağı Nedir?

Türkiye’de evlat edinme ile ilgili asli yasal düzenleme 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun ikinci kısım birinci bölüm dördüncü ayrımda 305-320.maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu kanunda genel bilgiler ve genel şartlar belirlenmekle beraber, evlat edinme usul ve prosedürleri Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu’nun 22.maddesine dayanarak çıkardığı Evlat Edinme Yönergesi’nde düzelenmiştir. Kanunda evlat edinme, evlat edinilenin yaş durumu ve evlat edinenin evlilik durumuna göre çeşitli kıstaslarda düzenlenmiştir.

Evlilikle İlgili Evlat Edinme Şartları Nelerdir?

TMK md.306’ya göre evliler ancak beraber evlat edinebilirler. Evli kişilerin ayrı olarak, bekar kişilerin ise birlikte evlat edinmeleri mümkün değildir.

Eşlerden biri en az iki yıldır evli olmaları veya kendinin otuz yaşını doldurmuş olması koşuluyla eşinin çocuğunu evlat edinebilir. Yine aynı madde hükmüne göre evlilerin evlat edinebilmeleri için en az beş yıldır evli olmaları veya otuz yaşını doldurmuş olmaları gerekmektedir.

Metinden anlaşılacağı üzere bu şartlar kümülatif olmayıp bir şartın sağlanması yeterlidir. Fakat her iki eşin de otuz yaşını geçmesi gerekmektedir.

Otuz yaşını dolduran eş, diğer eşin ayırt etme gücünden sürekli yoksunluğu, iki yıldır mahkeme kararıyla ayrı yaşamaları veya eşin iki yıldır nerde olduğunun bilinmemesi halinde tek başına evlat edinebilir.

Küçüklerin Evlat Edinmesinde TMK’ da Belirtilen Şartlar Nelerdir?

Evlat edinme sırasında evlat edinilen ile evlat edinen arasında en az 18 yaş farkı olması gerekir. Evlat edinmede evlat edinilen küçüğün bazı durumlar hariç ana babasının rızası alınır. Bu rıza en erken küçüğün doğumundan altı hafta sonra en geç ise evlat edinme sırasında olmalıdır.

Diğer bir deyişle evlat edinme durumu olmadan da ana babanın küçük hakkında evlat edinilme kararı vermeleri mümkündür. Bunun yanında evlat edinen kişinin var olup olmadığının veya kim olduğu belli olup olmamasının bir önemi yoktur.

Usulüne uygun verilen rıza, verildiği andan itibaren altı hafta içinde aynı usulle geri alınabilir. İkinci kez verilen rıza kesindir.

Ayırt etme gücüne sahip olan küçüğün rızasının varlığı evlat edinme için zorunludur. Bahsedilen ana-babadan birinin rıza alınmasını gerektirmeyen 2 durum TMK md. 311 ‘ de belirtilmiştir. Bunlar:

Kim olduğu veya nerede oturduğu uzun süreden beri bilinmiyorsa ya da ayırt etme gücünden sürekli yoksun olması,

Küçüğe karşı özen yükümlülüğünü yeterince yerine getirmemesidir.

Çocuk ileride evlat edinilmek amacıyla bir kuruma yerleştirilir ve ana-babadan birinin rızası eksik olması durumunda evlat edinenin veya aracılık eden kurumun istemi üzerine, çocuğun oturduğu yer mahkemesi bu rızanın aranıp aranmamasına karar verir.

Evlat Edinmek İçin Evlat Edinme Yönergesi’nde Öngörülen Şartlar Nelerdir?

Evlat Edinecek Kişi ve Aileler;

1. Tutarlı, dengeli ve çocuğa sevgi verebilecek yapıda olmalı,

2. Sosyal ilişkiler bakımından toplumun norm ve değerlerine aykırı hareketlerde bulunmamalı,

3. Evlat edinilecek ile evlat edinen arasında yaş farkı bulunmalı,

4. Evlat edinilen çocuğun bakım ve eğitim giderlerini sağlayabilecek ekonomik güce sahip olmalı,

5. Evlat edinilen çocuğun sosyokültürel gelişimini sağlayabilmesi için en az ilkokul mezunu olmalı,

6. Çocuğun toplum içindeki konumunu olumsuz etkileyecek herhangi bir suçtan veya yüz kızartıcı suçtan ceza almış olmamalıdır.